Bijlmerplein 393 openingstekst Martin Berendse en Marlous Willemsen

Op dinsdag 23 mei openden Martin Berendsen (OBA) en Marlous Willemsen (Imagine IC) in een 'geintergreerd praatje' het nieuwe gezamenlijke huis van OBA en Imagine IC. Hieronder hun openingstekst.

Goedemiddag allemaal.

Fijn dat jullie er zijn.

Geachte mevrouw de wethouder – beste Kajsa,

Geachte dames en heren van de bestuurscommissie Zuidoost –
onder wie: beste Urwin & beste Andro, …
Geachte meneer de stadsdeelsecretaris – beste Bas,
Geachte gasten – beste vrienden en bekenden,
mensen ‘van’ de Bijlmer –
altijd al ‘van’ de Bijlmer, of voor deze gelegenheid ín de Bijlmer,
Vanmiddag staan Martin en ik hier samen,
en dat zijn we plan nog heel lang te blijven doen:
Want we openen vanmiddag met jullie een nieuw gezamenlijk huis.

Hier gaan wij, de OBA en Imagine IC,
nog veel meer, nog verder
of intensiever samenwerken dan we in het vorige huis al deden.

We gaan: geïntegreerd werken.
We hebben hier samen één kantoor,
we hebben samen één programmavloer – deze vloer.
En vanwege dat geïntegreerd werken,
spreken wij hier vanmiddag ook niet zomaar allebei.

Samen: Wij spreken: geïntegreerd.
Bijzonder woord trouwens: geïntegreerd.
In een stad met 180 nationaliteiten betekent integratie vooral:
samen bouwen aan een gemeenschappelijke toekomst.

Je hoort wel eens zeggen dat sommige Amsterdammers wel
en andere weer niet zijn geïntegreerd.
Als je het aan ons vraagt zijn er alleen maar Amsterdammers
en dit nieuwe huis is van hen allemaal
om zichzelf te verrijken
om elkaar te verrijken
om er na te denken, te debatteren
en te bouwen aan onze gemeenschappelijke toekomst.

We zijn zelf nog best benieuwd hoe dit integreren zal gaan.
Het zal hier en daar nog wel improviseren zijn.
Heel veel ideeën voor ons gemeenschappelijke programma
moeten nog worden uitgewerkt.
Net zoals we trouwens ook aan het huis zelf nog moeten bijschaven.
Dat is jullie vanmiddag vast niet ontgaan,
ondanks onze strategisch geplaatste palmen.
We gaan open niet omdat het kan, maar omdat het moet!
De nodige punten op de i zullen wij zelf zetten.
Maar ook heel graag met jullie samen.
Want dit huis is niet af. En zal dat nooit zijn.
En om het compleet te maken,
staat de deur zo vaak en zo ver mogelijk open.

Met jullie – de bezoekers, gebruikers, deelnemers
in dit huis in de Bijlmer
willen de OBA en Imagine IC een plek maken,
ruimte en gewicht geven,
aan een lokale maatschappelijke en culturele agenda.
Imagine IC is een mix van een archief en een museum
en een podium waarop we het dagelijks leven in de buurt
samen documenteren, exposeren en bespreken
als erfgoed van onze eigen tijd.
En met de collectie uit Zuidoost,
completeren wij de ‘collectie Amsterdam’.
Imagine IC verzamelt verhalen en spullen;
legt vast wat ze ons doen en waarom.
Binnenkort staan er bijboorbeeld drie gesprekken over
het slavernijmonument op de agenda i.s.m. Ninsee en de Reinwardt.

In onze vaste opstelling, de Vitrine van Zuidoost,
zien jullie stukken uit het buurtarchief Bijlmer Meer.
Zoals de trui waarin Jerry Afriyie, alias Kno’ledge Cesare,
en onlangs weer in het nieuws en in de rechtbank,
in 2011 bij de intocht van Sinterklaas werd gearresteerd.

Of zoals de archiefstukken en objecten
van bewoners van het eerste uur van de hoogbouw van de Bijlmer,
die volgend jaar officieel zijn 50ste verjaardag viert.
Wij zijn er al vanaf vorig jaar mee bezig –
want toen was het 50 jaar geleden dat Driemond door de stad werd ‘geannexeerd’, zoals ze daar immer nog zeggen,
en de eerste paal in het nieuwste Amsterdam de grond inging.

De spullen en betekenissen,
herinneringen en emoties,
die hier over de Bijlmer worden verzameld,
zijn ook toegevoegde waardes, nuanceringen en actualiseringen,
van stukken uit stedelijke collecties.

Die zien ons huis dan ook steeds meer als een toegang tot de buurt.
Zo is het bellenbord van de flat Daalwijk,
destijds bij de gedeeltelijk sloop van deze flat,
in de collectie van het Amsterdam Museum gekomen.
En nu is het terug!
Met een bruikleen als deze, en others to come,
willen wij de aandacht voor de Bijlmer ook na 2018,
hét jaar van de 50ste verjaardag van de Bijlmer, verduurzamen.

In tijdelijke tentoonstellingen zien jullie binnenkort en later in dít jaar
ook items en exposities van jongeren,
zoals hun broekzakarchieven over thema’s als chemische schoonheid,
of de presentatie van kids van het Bindelmeercollege
over Stadsdieren, in samenwerking met Artis.

En in erfgoed-educatieve programma’s,
in het kader van burgerschap of geschiedenis,
of soms ook, … biologie,
komen middelbare scholieren en mbo-studenten dan kijken naar,
en verdere betekenis geven aan,
wat hun leeftijdgenoten presenteren.
De OBA is bijna twee maal zo oud als de Bijlmer.
We bestaan binnenkort 100 jaar.
We zijn opgericht om kennis, cultuur en informatie
dicht bij alle Amsterdammers te brengen.

Naast bibliotheek is de OBA podium,
expositievloer, studio,
laboratorium, workshopruimte,
leslokaal, maakplaats en studiezaal.

De OBA groeit al bijna honderd jaar mee met de stad
en pioniert overal waar Amsterdammers pionieren:
in Betondorp, Plan Zuid, de noordelijke tuindorpen,
de westelijke tuinsteden, op IJburg en vanzelfsprekend in de Bijlmer.

We zitten hier nu 45 jaar.
Jullie zijn intussen zelf een verzamelinteresse van het buurtarchief!

In 1972 openden we, hier op het oude Bijlmerplein
een klein bibliotheekje in een houten noodgebouwtje,
qua oppervlakte nog kleiner dan deze centrale hal.
We zaten er samen met een paar winkels en een welzijnsinstelling: pionieren.

Vier jaar later, in 1976, kwamen we op Ganzenhoef,
in een multifunctioneel gebouw, met de Werkschuit, de Muziekschool, een sportclub, Mensen zonder Werk
en voor elke bevolkingsgroep een aparte welzijnsorganisatie.
Weer: pionieren en heeeeel veeeeel overleg met onze partners.
We werden verlicht door de idealen van de jaren ’70,
maar zaten met onze bibliotheek in het donkerste deel van het gebouw (onder de weg).
Wat erger was: we zagen het proces van verloedering
dat Murat Isik beschrijft in zijn net verschenen roman
“Wees Onzichtbaar”.
(Zou dat toeval zijn?)

Zoals zovelen gingen we weg.
Je kunt je achteraf best afvragen of we daar goed aan hebben gedaan.
En of Zuidoost, met bijna 100.000 inwoners,
naast een vestiging Reigersbos en Bijlmerplein,
niet een locatie Ganzenhoef zou moeten hebben.

En zo kwamen we in 1986 terug op het nieuwe grote Bijlmerplein
met een grote vestiging en
heel veel activiteiten voor kinderen en volwassenen.

“Zijn veilige huis,” zoals Murat Isik vorige week nog
in een interview vertelde,
waar hij Marquez en Coetzee leerde kennen
en de kiem voor zijn schrijverschap werd gelegd.

Bezuinigingen dwongen ons in 2011 deze locatie te verruilen
voor de Frankemaheerd.
Uit de loop,
maar in de armen van Imagine IC.

En zo zitten we, voor de derde maal in 45 jaar,
weer op het Bijlmerplein.
Op een locatie die je gerust de “Centrale OBA” van Zuidoost
zou kunnen noemen.
We zijn van plan hier zo lang mogelijk te blijven.
Dat zie je aan de nieuwe naam van deze vestiging: OBA Bijlmerplein.
In ons huis aan het Bijlmerplein willen de OBA en Imagine IC
samen meer massa maken,
dan elk van ons alleen kan,
voor de thema’s van de buurt
en de invulling die onze buurt geeft aan de thema’s van de stad.

Voor mensen in de buurt is ‘de stad’ soms ver weg.
(Ik bedoel: het centrum,
want ónze stad is natuurlijk gewoon hier.
En dat geldt eigenlijk ook voor óns centrum van de stad.)

Maar goed, de Amsterdamse binnenstad is soms ver weg.
Dat is geografisch het geval,
want vanuit de Bijlmer ligt de Grachtengordel
eigenlijk toch een soort van buiten de ring.

Maar ook programmatisch.
Tijdens de voorbereidingen voor OBA Bijlmerplein
hebben we vaak moeten denken
aan de bibliothecaresse Ernestine Rose,
genoemd naar de bekende Pools-Amerikaanse feministe
Ernestine Potowski Rose.

Toen ze in 1920 begon als hoofd van de vestiging Harlem
van de New York Public Library,
zag ze die buurt zich ontwikkelen tot het centrum
van de afro-Amerikaanse cultuur.

Inwoners van Harlem vertelden haar
dat ze andere boeken wilden lezen,
andere verhalen wilden horen en Ernestine Rose ging op zoek.

Zo vond ze de verzamelaar Arthur Schomburg
die al jaren bezig was zijn “black achievement” collectie aan te leggen.
Ernestine kreeg het voor elkaar
dat de collectie Schomburg werd gekocht door NY Public
en dat 135th Street branch uitgroeide
tot The Division of Negro Literature and History,
inmiddels het Schomburg Center for Research in Black Culture.

Het verhaal van Ernestine Rose en Arthur Schomburg
is voor ons een belangrijke inspiratie.
Niet alleen omdat ook de Bijlmer een centrum is
van zwarte cultuur is en van black achievement,
maar vanwege het idee erachter – dat breder van belang is
en dat aansluit bij onze ambitie om in Zuidoost
álle en uiteenlopende belangstellingen en culturele engagementen
te bedienen, die er zijn.
We willen hier de boeken uitlenen,
de collecties laten zien en de verhalen uitwisselen
die hier gevraagd zijn.
Daartoe vragen we input in verzamelevents en andere programma’s,
waarin we actief collectieadviezen verzamelen.
Maar ook in een open kast,
waar aanbod ingezet én vragen uitgezet kunnen worden.

En niet alleen verzamelen we de boeken die jullie willen lezen,
we verzamelen ook al de spullen waarmee jullie herinneringen bewaren,
en emoties koesteren over thema’s die er in de Bijlmer toe doen:
Zo zijn later dit jaar deze vloeren er voor de Bijlmerramp,
en zijn herdenking.

Dit jaar 25 jaar geleden trof deze vliegramp de G-K-buurt.
Voor velen voelt het als de dag van gisteren –
of is de ramp er nog iedere dag.

Jullie weten trouwens vast allemáál nog waar je was toe je het hoorde. Ik in ieder geval wel.

Voor ons aller verhaal en herinnering aan die ramp
voor een programma van boeken, voorlezen en bespreken,
verzamelen, debatteren en exposeren,

werken we ook samen met Andere Tijden,
met het Stadsarchief,
en het Amsterdam Museum, dat opnieuw zal bruiklenen –
net als het Nationaal Archief: een net geopenbaard verslag
van de Ministerraad op de zondag van de ramp.

Intussen stromen de reacties op Facebook binnen
van inwoners van de Bijlmer
die zich verheugen op OBA Bijlmerplein
als hun nieuwe huis
om te leren,
elkaar te ontmoeten en met schrijvers,
kunstenaars en al die anderen
in gesprek te gaan over hun stad.

Dit huis is er voor kinderen:
ouders en scholen, help hen de weg hier naar toe te vinden!
Want je komt hier altijd rijker vandaan dan je er komt.
Hier wordt de kiem gelegd voor schrijverschap,
cultureel burgerschap,
en heel veel meer.

Dit huis is er voor jongeren:
om te leren leren,
samen werkstukken te maken en
kennis te maken met de digitale wereld in de Maakplaats,
een programma dat we samen met De Waag,
Pakhuis De Zwijger en
de Hogeschool van Amsterdam vormgeven.

En dit huis is er voor volwassenen en ouderen:
een plek met koffie, en bank om te delen,
aan de praat te gaan,
je kennis en levenservaringen te delen
en van en met anderen te leren.

Met een buurt-eigen programma van OBA plus Imagine IC,
Met een bottom-up agenda uit de Bijlmer,
Samenwerking met zo veel mogelijk scholen,
culturele en maatschappelijke instellingen in Zuidoost,
hebben we niet alleen een huis voor de buurt voor ogen,
maar een huis voor de hele stad.

Dit wordt niet zomaar een vestiging van de OBA –
zoals 135th Street Branch niet zomaar een vestiging
van New York Public is.

Met Imagine IC willen we van hieruit zelf de verhalen van deze buurt,
zijn herinneringen, zijn boeken en beelden
vertellen en delen.

We willen de bottom-up bekendheid van de mensen met deze buurt
inzetten voor succesvolle programma’s met genoeg massa
om mensen uit andere buurten,
zelfs uit de hele stad te bereiken.
En onder hen ook toeristen uit het centrum en het hele land.

Hen allemaal willen we vertellen dat de werkelijkheid van de Bijlmer,
genuanceerder is dan de beelden waartoe deze buurt daarbuiten vaak wordt gereduceerd:

utopie –  getto – openluchtrestaurant

hippies – hiphoppers – hipsters

En we willen hier vertellen,
dat vanuit het perspectief van de Bijlmer,
niet alleen de stad er anders uitziet,
maar de hele wereld.

In de Bijlmer lijkt het Leidseplein soms verder weg;
maar Suriname of Pakistan dichterbij.

De Bijlmer is evenzeer een buurt in Amsterdam,
als een buitenwijk van Accra of Willemstad.

Dit huis is een uitnodiging – aan Zuidoost.
Aan alle mensen van Zuidoost,
jong en oud.
Een uitnodiging met een eigentijds ontwerp en frisse kleuren.
Met een enorme etalage, waardoor je,
lopend over de Bijlmerdreef,
of over de trap naar de Amsterdamse Poort,
buiten binnen mee kunt kijken – en doen.

Veel dank aan de architect: Aat Vos.
En aan de inrichters van Mars.

En van Idem Dito.
En aan de bouwers die hier de afgelopen maanden hebben gewerkt.
En de schoonmakers. En de mensen van Imagine IC en de OBA zelf!
Dank ook aan de ING en de projectontwikkelaars voor ING.

Want uiteindelijk is het toch zo, dat als zij niet hadden besloten
om een nieuw hoofdkantoor te bouwen
op de plek van Frankemaheerd,
we hier vandaag niet hadden gestaan.
(En gelukkig is Frankemaheerd,
Intussen bijna geheel gesloopt,
in zijn hoedanigheid van het oude hoofdkantoor van KBB,
in het buurtarchief gedocumenteerd.)

Dit huis heeft vele sleutels.
We hebben hier een hele doos.
Jullie krijgen er allemaal één.

Mi casa, su casa!

Ons huis, jullie huis.
Dit is zelfs een sleutel,
die je van ons ook mag doorgeven,
aan wie je maar wilt.

In december, alweer vijf maanden geleden,
sloten we onze deuren op de Frankemaheerd
en vanaf vandaag gaat het hier weer beginnen.

Er is geen ‘eerste’ sleutel.
Er is er één voor Urwin, voor Andro, voor Bas, …

En natuurlijk is één van de sleutels van dit huis nu voor:
Kajsa Ollongren,
de wethouder van cultuur van de hele stad Amsterdam.